De winter kan lang zijn voor een racefan. Er gebeurt niets, er zijn geen races, er wordt tegenwoordig nauwelijks iets getest. Het silly season stelt tegenwoordig ook al niets voor want alles is al beslist en bij het oude gebleven, althans in de formule 1. De enige sensatie daar is het ontslag van Gunther Steiner want met menig fucking geëtaleerd zal zijn. Maar dat laatste is dan weer niet verrassend.

Als je gek bent op snelheid moet je het in de winter dus van geduldstherapie hebben of je moet een alternatief zoeken. Velen zullen dat zoeken en vinden in de beelden van de Dakar, het evenement dat voorheen bekend stond als Paris – Dakar en vooral bedoeld was als speeltuin voor avonturiers. Tegenwoordig heeft de wedstrijd niets meer te maken met Dakar, en ook niet met Parijs, en is het vooral het terrein voor rijke fabrieksteams met avonturiers als decor. Het enige wat niet is veranderd is de woestijn als ondergrond, al is de Sahara ingeruild voor Saudi Arabië nadat eerder al een tijdje de woestenij van Zuid Amerika bezocht werd.

Maar de Dakar duurt helaas slechts 2 weken en voor de verdere koude maanden ben je dus op andere alternatieven aangewezen. En die alternatieven zijn er.

De topsnelheid ligt ergens tussen de 140 en de 150 km per uur. Dat klinkt niet erg snel, maar dat is het wel als er aan weerszijden, hooguit een meter van je af een muur staat. Een motor is niet nodig, alles wordt gedaan op zwaartekracht. Wielen zitten er ook niet op, er wordt gegleden op ijzers.

Waar hebben we het over? Sleeën!

Bobsleeën, skeleton en rodelen. Er werd in de Nederlandse pers vaak wat meewarig over gedaan. Items over de Olympische Spelen werden vaak geïllustreerd met slapstickachtige filmpjes waarin de ene na de andere (oude) bobslee uit menig (oude) bobsleebaan vloog, met bestuurder en passagiers verspreid erachteraan.

Als het over rodelen gaat wordt er graag gewezen op de dubbelslee waarin de deelnemers, gedeeltelijk, op elkaar liggen. Iedereen kent die mop wel over de gemengde dubbel. Hij is grappig…voor één keer.

Het meewarige is er wel af sinds Kimberley Bos in het skeleton een bronzen medaille behaalde bij de Olympische Spelen van Beijing in 2022. In dat seizoen wist ze ook twee wereldbekerwedstrijden te winnen en behaalde ze ook de eindwinst in het wereldbekercircuit. Sindsdien zijn er nog vier wereldbekeroverwinningen bijgekomen en een zilveren medaille bij de jongste wereldkampioenschappen.

Skeleton is de sleesport waarin je op een klein sleetje op de buik met het hoofd vooruit de afdaling maakt. De atleten zien er angstaanjagend kwetsbaar uit, zo zonder bescherming, maar als je weet wat je doet is er weinig aan de hand. Skeleton lijkt op rodelen maar rodelaars liggen op de rug op hun slee, met het hoofd achteraan.

Na de bronzen medaille was Bos te gast bij Humberto Tan om het een-en-ander uit te leggen over haar sport. Als demonstratie werd een filmpje afgedraaid, opgenomen met een camera gemonteerd op de helm van één van de deelnemers. De ook aanwezige Robert Doornbos dacht in eerste instantie dat het filmpje versneld werd afgespeeld. “Nee, dit is de ware snelheid” verklaarde Bos terwijl ze op de gesprekstafel, liggend op haar slee, per bocht de bewegingen simuleerde en becommentarieerde. De Ziggosport Formule 1 analist getuigde vervolgens zijn respect.

Bobsleeën is de grote broer van het skeleton en bij het bouwen van een slee komt aardig wat technische kennis kijken: menig chassisdeskundige en aerospecialist zal vele uurtjes in het ontwerp van een slee kunnen steken gezien de bochten waardoor de slee gewrongen moet worden en de hoeveelheid lucht die verplaatst moet worden. Windtunnelwerk is dan verplichte kost. In het verleden was Lola actief in de bobslee sport, vanuit Amerika stuurt ex-NASCAR coureur Geoff Bodine elk jaar weer zijn Bodyne slee de baan op. En vanuit Nederland is het bedrijf Eurotech actief in de sport, onder andere voor Canada, België en Letland. De Zwitsers en de Duitsers bouwen ook hun eigen slee.

Een slee moet gestuurd worden. Het lijkt erop dat je automatisch goed door de baan gaat maar dat is niet waar. Als je niet stuurt ga je zeker niet snel, je vliegt er wel snel uit. Een bobslee bestuur je door aan touwen te trekken. Bij rodelen en skeleton moet je je gewicht verleggen, of, maar alleen in noodgevallen, je handen of voeten gebruiken. Het viel me op dat de Horseshoe op St Moritz voorzien van een stuk nieuw houtwerk. Niet iedereen had goed genoeg gestuurd.

Met Horseshoe en St Moritz heb je meteen twee grote namen te pakken die elke sleeër met ontzag zal uitspreken. St Moritz is simpelweg de bakermat van de sleesport, uitgevonden door een paar maffe Engelsen die op vakantie waren. De legende wil dat ze op de dienbladen van het hotel naar beneden gingen, waarop een paar Zwitsers gedacht hebben van “Leuk, maar dat kan beter”.

De Zwitsers bouwden met de hand de Cresta Run, ze verzamelden sneeuw en pakten en drukten dat samen, maakten bochten door wallen van sneeuw aan te leggen. Het resultaat werd besproeid met de tuinslang en na een nachtje vriezen was de eerste skeletonbaan geboren, aan het einde van de 19^e eeuw.

Zo rond 1905 werd de bobslee geboren, de bob benaming komt van het Engelse werkwoord to bob, wat betekent naar beneden gaan. En er was meteen ruzie, want de bobbers wilden ook gebruik maken van de Cresta Run maar de skeletonners waren het daar niet mee eens. Oplossing? We bouwen gewoon nog een baan, de St Moritz Olympia baan, die in 1928 en 1948 gebruikt zou worden voor de Olympische Spelen.

Zowel de Cresta Run als de Olympia Baan dragen veel Engelstalige bochten namen, een erfenis van de Britse bedenkers van het spelletje. Bochten als Wall, Sunny, Tree en Devils Dyke spreken tot de verbeelding. Er is echter een bocht die bij sleeërs net zo veel respect afdwingt als Eau Rouge, 130R of Stowe Corner voor een Formule 1 coureur: Horseshoe.

De Olympia Run bestaat grofweg uit twee delen: voor en na de Horseshoe. De snelheid op het deel voor de Horseshoe hangt vooral af van de start en hoe je door het lange rechte stuk komt. Hou je de slee recht en raak je niets, dan doe je het goed. Kom je dan ook ongeschonden door de eerste, relatief langzame bochten Wall, Sunny, Nash en Dixon, dan verlies je geen of weinig tijd. Lukt dat niet, dan heb je alleen door een perfect genomen Horseshoe nog een kans om terug in de wedstrijd te komen.

De Horseshoe is een bocht die voor de snelheid, zo’n 100 km per uur, zeer krap is. Hij is zeer steil en het advies is altijd om ‘m zo hoog mogelijk te nemen om zo terug in de baan te vallen en zoveel mogelijk snelheid mee te nemen. Neem je ‘m te laag is de snelheid ook een paar kilometer te laag en kan je een goeie tijd vergeten. Neem je ‘m te hoog raak je het houtwerk, is de balans weg, zit je fout voor de volgende bocht en is je snelheid ook weg.

Eenieder die de Horseshoe perfect weet te nemen is in de race voor de winst. Het hangt af van de resterende bochten waarin nog minieme verschillen kunnen worden gemaakt. Het gaat dan ook om honderdsten van seconden op de finishlijn. Met name bij Bridge, waar de baan onder de spoorlijn door duikt, worden nog weleens fouten gemaakt.

Na de Portago bocht ligt dan eindelijk de finish. Portago? Is dat niet die van…? Ja, het is de Portago die ook Formule 1 coureur was. Als een echt lid van de adel deed hij aan alle sporten mee waarin je hard kon gaan, werd in 1956 3^de op de Olympische Spelen van Cortina d’Ampezzo en in 1957 behaalde hij brons op het WK. En omdat hij ook vaak op St. Moritz meedeed is de laatste bocht naar hem vernoemd.,

De Olympia baan is net als de Cresta Run een natuurbaan, wordt in december opgebouwd en in het voorjaar aan de elementen overgelaten. De baan volgt dan wel altijd dezelfde route maar is elk jaar een beetje anders: een iets andere bochtenstraal, een hobbeltje wat er een jaar eerder niet was, een bocht die net iets steiler is dan het jaar daarvoor.

De geschiedenis en de uniciteit, want andere natuur Bob-, skeleton en rodelbanen zijn er niet, zijn de grote redenen dat elke zichzelf respecterende sleeër een wedstrijd in St Moritz wil winnen. Het is volgens commentator van de Internationale Bob en Skeleton Federatie (IBSF), Martin Haven, het Monaco van de sleesporten.

Naast St Moritz zijn er elk jaar nog zo’n 7 á 8 wereldbekerwedstrijden voor bobslee en skeleton in elk winterseizoen, allen op kunstijsbanen, voornamelijk in Duitsland, Oostenrijk, Letland en Noord-Amerika. En dan is er als kers op de taart nog het wereldkampioenschap, waar de wedstrijd over 4 runs gaat in plaats van de gebruikelijke 2 runs tijdens de wereldbekerwedstrijden.

Rodelen, internationaal luge genoemd, wordt als een aparte discipline beschouwt en heeft zijn eigen circuit. Hierin zijn de Duitsers en Italianen al jaren dominant.

In het skeleton is Bos momenteel de te kloppen atlete. Er is dus genoeg te juichen voor de chauvinistische snelheidsfreak tussen het einde van het formule 1 seizoen en het begin van het nieuwe. Buiten het skeleton zijn de Nederlandse successen wat minder wijdverspreid.

Het mannenskeleton is vooral het terrein van de Duitsers en de Italianen en in de bobslee wedstrijden, zowel bij de mannen als bij de vrouwen is het Duitsland wat de klok slaat, af en toe afgewisseld door een verdwaalde Oostenrijker, Zwitser of Amerikaan.

Goed, het is dan geen race, er hoeft niet ingehaald te worden maar een sleewedstrijd is toch elke keer weer een spannend verhaal: want wie haalt er nu weer met een fractie van een seconde de winst weg voor de concurrentie? Iemand die een ander inhaalt is wellicht wel zo duidelijk maar een race tegen de klok kan net zo zenuwslopend zijn. Want net als een tegenstander in de Formule 1 is de klok net zo meedogenloos!