Binnenkort gaat de W-Series van start, een formule serie alleen voor vrouwen en opgezet met het doel om een vrouw in de Formule 1 te krijgen. De Formule 1 wordt gedomineerd door mannen en de oprichters van de W-series hopen hier verandering in te brengen. De Formule 1 lijkt het exclusieve terrein voor mannen te zijn maar dat is niet altijd zo geweest. In de oertijd van het racen, toen alles nog ontdekt moest worden, waren er ook vrouwen die achter het stuur kropen. In het begin van de twintigste eeuw, ruwweg vanaf 1920 was een vrouw achter het stuur geen zeldzaamheid. Ze namen deel aan sprintraces en hillclimbs. En er waren speciale race weekenden alleen voor vrouwen. In 1929 was er een Grand Prix voor vrouwen en deze werd gewonnen door Hellé Nice. En met haar start ik mijn serie over vrouwen in het racen.

Hellé Nice. (Helene Delangle)

In 1903 dendert de Parijs Madrid rally door de straten van Auney-sous-Auneau het geboortedorpje van Helene Delangle. Ze was toen drie jaar oud en ze zal ongetwijfeld getuige zijn geweest van 224 monsterlijke machines die met een enorme vaart en veel gebulder de heuvels rond het dorpje afstormden en omgeven door grote stofwolken het dorp weer uit denderden. De Parijs Madrid Rally was een epische onderneming en telde diverse grote namen onder de deelnemers zoals Charles Rolls, Marcel en Louis Renault en Vincenzo Lancia. Geen enkele wagen zou Madrid halen, Bordeaux was het eindpunt van de eerste stage en het hele veld zou oorspronkelijk de volgende dag de race voortzetten richting Madrid. Zover is het nooit gekomen, in Bordeaux druppelde langzaam de berichten binnen over doden en gewonden. Toeschouwers, mecaniciens en rijders, de lijst werd steeds langer. Marcel Renault was een van de rijders die om het leven kwam. De race werd stopgezet.

Parijs

Of de herinnering aan de Parijs Madrid Rally de kiem was voor haar liefde voor het racen is misschien wat vergezocht, voordat ze achter het stuur van zo’n racemonster plaatsnam had ze bovendien al twee andere carrières achter de rug. Na de eerste wereldoorlog verhuisde Helene naar Parijs, haar broer was in de oorlog gesneuveld, haar vader was inmiddels overleden, Helene hield te veel van het leven om te verstoffen in een dorpje en zocht het avontuur in Parijs. Ze werd naaktmodel en poseerde voor René Carrere een artiest die befaamd was vanwege zijn pikante posters voor de grote revues. Het was dezelfde Carrere die haar later aanmoedigde om balletlessen te nemen. Ze neemt dit advies ter harte en neemt een paar lessen. Carrere helpt haar verder op weg en al snel kan ze het modelwerk opzeggen. Helene verandert haar naam in Helle Nice en al snel vergaart ze roem. Halverwege de jaren twintig heeft ze een imposante carrière opgebouwd als solodanseres. Ze treedt op met Robert Lisette en is te bewonderen in theaters door heel Europa. Van het geld dat ze hiermee verdient koopt ze haar eigen appartement en een jacht. Ze haalt haar rijbewijs en schaft zich haar eerste wagen aan, een Citroen die ze de naam “Maisie’ geeft. Helle Nice is op het toppunt van haar roem als danseres, mannen liggen aan haar voeten en het zijn niet de minsten, Phillipe de Rothschildt, Jean Bugatti en Henri de Courcelles. De laatste laat haar kennismaken met de wereld van het racen. 

• 

Racen of dansen?

In 1922 bezoekt ze samen met Courcelles het pas geopende Brookland circuit en wil graag meedoen met de races. Ze krijgt daar te horen dat racen niet voor vrouwen is omdat ze daar te zwak voor zijn. Ze reageert verontwaardigt en vanaf die tijd doet ze er alles aan om te bewijzen dat vrouwen net zo goed kunnen racen als mannen. Racen wordt haar tweede passie, van de snelheid krijgt ze een rush een adrenalinestoot die ze van dansen, haar andere passie niet kan krijgen. Zeker, ze vergaart roem rijkdom en mannen door het dansen maar de sensatie van het racen is van een ander niveau. Naast het racen is ze een fanatieke skiester en ze doet aan bergbeklimmen, tweemaal bedwingt ze de Mont Blanc. “The thing i like best in the world is adventure” En Helle Nice genoot met volle teugen van het leven.

In 1926 besluit ze om het racen als hobby op een lager pitje te zetten om haar carrière als danseres nog meer aandacht te kunnen geven. Wel blijft ze skiën. Maar juist het skiën zou een einde maken aan haar carrière. In 1929 was ze in Megeve aan het skiën toen er een lawine recht op haar afkwam. Ze moest over een kloof springen om de lawine te ontlopen maar blesseerde haar knie zo ernstig dat aan haar leven als danseres abrupt een einde kwam. 

Racen

Ze besloot het racen weer op te pakken en er serieus mee aan de slag te gaan. In die dagen werd je niet alleen gesponsord als je als professioneel rijder regelmatig je races won maar je kon ook gesponsord worden als je goed was in het promoten van jezelf en je sponsor. En dat laatste was Helle wel toevertrouwd. Als danseres wist ze hoe je het publiek moest bespelen en tijdens de raceweekenden was Helle hier een meester in. Daar kwam als bonus bij dat ze ook nog eens serieus snel was en een behoorlijk potje kon sturen. Al in 1929 nam ze deel aan de eerste Grand Prix voor vrouwen. Deze wordt verreden op het nieuwe circuit van Monthlery, Frankrijks eerste racecircuit dat speciaal voor de autosport aangelegd was. 

Roem

De voorbereiding op haar eerste GP was zeer minutieus, tweemaal per dag reed ze 10 rondjes over het circuit om de baan zo goed mogelijk te leren kennen. De wagen, een Omega Six, had ze van een sponsor gekregen en deze werd door haar goede vriend Marcel Mongin tot in de puntjes geprepareerd. Maar de nacht voor de race werd er eentje van champagne mannen en morfine. Seks is het ontbijt van kampioenen zou een andere kampioen jaren later verkondigen. Helle Nice won de eerste GP voor vrouwen door in de laatste meters de favoriet te verslaan. Met haar overwinning trok ze de aandacht van Jean Bugatti en die stelde haar een Bugatti T43A ter beschikking om aan de zogenaamde acteurs kampioenschappen deel te nemen. Een prestigieus evenement waarin beroemdheden hun kunsten vertoonden in gesponsorde wagens. Naast de reguliere GP’s waren deze kampioenschappen zeer populair en daarom een belangrijk middel voor de diverse autofabrikanten om hun wagens te promoten. Mannen en vrouwen reden bij deze gelegenheid tegen elkaar. Helle stelde Bugatti niet teleur, ze won diverse prijzen en scherpte het baanrecord aan. Ze won bovendien ook nog eens de race tegen diverse gerenommeerde mannen en vrouwen. Maar niet onbelangrijk, de dag na het kampioenschap stonden de kranten vol met artikelen en foto’s van Helle in haar Bugatti. Dit leverde haar een uitnodiging op om eens langs te komen bij Bugatti in Molsheim, de thuisbasis. Het idee om haar uit te nodigen kwam wellicht van Jean Bugatti, de zoon van Ettore en de kroonprins van de familie. Jean en Helle vonden elkaar wel aardig, een beetje te aardig naar de zin van vader Ettore die een voormalige showgirl te min voor zijn opvolger vond. Maar hij had Helle wel nodig omdat het afgelopen jaar drie vrouwen die met zijn wagens reden waren gestopt, waaronder Elizabeth Junek die samen met haar man aan diverse GP’s deelnam. Maar nadat haar echtgenoot in 1928 voor haar ogen op de Nürburgring om het leven kwam heeft ze nooit meer geracet.

Bugatti

De ontvangst op Molsheim was eerder zakelijk dan hartelijk, vader Ettore had ervoor gezorgd dat Jean niet aanwezig was op en rijders als Chiron en Wimille negeerden haar zoveel mogelijk. Chiron waarschijnlijk omdat hij een blauwtje bij haar had gelopen. Ze moest die arrogante kerel niet. Het voorstel van Bugatti was om haar in een 35C, een van de mooiste racewagens die Bugatti ooit gebouwd heeft, het snelheidsrecord voor vrouwen te laten verbreken. De wagen werd speciaal voor haar geprepareerd en de beste monteur zou haar samen met Albert Divo, een andere Bugatti ster, begeleiden. De poging was omgeven door veel publiciteit en de pers was in groten getale in Monthlery aanwezig, falen was geen optie. En Helle Nice faalde niet, met een snelheid van 197.7 km/u werd ze de nieuwe houdster van het snelheidsrecord. In een paar maanden tijd won ze haar eerste GP, de acteurs kampioenschappen en nu was ze ook nog eens officieel de snelste vrouw van Frankrijk. En met Lucky Strike haalde ze haar eerste sponsor binnen. Bugatti had zijn publiciteit en Helle was nu een veelgevraagde coureur. Eenmaal terug in Molsheim was de ontvangst nog killer dan bij haar eerste bezoek, er kon geen bedankje van Ettore vanaf en toen Helle vroeg of ze de 35C kon overnemen liet hij haar daarvoor bijna de volle mep betalen. Wel nodigde hij haar nog uit om aan de GP in Lemans deel te nemen, daar kon ze tegen mannen racen. Helle accepteerde de uitnodiging en werd derde in die GP. De prijs werd overhandigd door Jean Bugatti waarbij de twee elkaar weer diep in de ogen keken.

Amerika

In 1930 gaat ze op tournee door de Verenigde staten. Ze racet daar op board- en dirttracks en doet dit zonder helm; “Because the crowds always want to see my hair when i am driving” Helle is een sensatie in Amerika en sluit daar een lucratief contract met Esso.

In 1931 keert ze terug naar Europa, rijk beroemd en nu bekend als de Bugatti Queen. Ze wordt nu een vaste waarde op de startgrid, in Reims wordt ze vierde in een veld waar ook Chiron, Etancelin en Dreyfuss hun opwachting maken. Ze toucheert voor iedere GP een bedrag dat nu gelijk zou staan aan een ton. Hoewel ze nooit weet te winnen staat ze iedere GP opnieuw volop in de schijnwerpers, vaak kreeg ze nog meer aandacht dan de uiteindelijke winnaar, iets wat niet altijd in goede aarde viel. 

Crash

In 1936 gaat ze naar Brazilië om deel te nemen aan de Grand Prix van Rio de Janeiro. In een sterk bezet veld wordt ze achtste en ze besluit om een maand later deel te nemen aan de GP van Sao Paulo. En daar gaat het mis, gruwelijk mis. Helle is de hele race verwikkeld in een strijd om een podiumplaats en is met Manuel de Teffe, de plaatselijke held, aan het strijden voor de derde plaats als ze de laatste ronde ingaat. Het publiek is razend enthousiast en verdringt zich om maar niets van het spektakel te missen. Bij het uitkomen van de laatste bocht ligt Helle dicht achter de Teffe en is duidelijk sneller. Op 200 meter voor de finish gaat Helle voor de actie maar het is ondertussen een chaos op de baan. Enthousiaste fans verdringen elkaar om maar niets van de actie te missen, in het gedrang komt er publiek op de baan en worden strobalen verschoven. Bij het inhalen raakt Helle zo’n baal met het voorwiel. De wagen vliegt in het publiek en Helle wordt uit de wagen geslingerd en belandt ook in het publiek. De gevolgen zijn desastreus, 6 doden en 34 gewonden. Helle ligt drie dagen in coma, voor haar leven wordt gevreesd. Als ze uit haar coma ontwaakt weet ze zich niets meer van het ongeluk te herinneren, haar herstel duurt enkele maanden.

Nasleep

Als ze weer in Europa terugkeert neemt ze de tijd om volledig te herstellen. In 1938 geeft ze een interview waarin ze te kennen geeft dat ze weer wil gaan racen, maar de teams durven het niet aan om haar een wagen te geven. Ook als ze zich op persoonlijke titel bij de circuits aanmeldt krijgt ze geen uitnodiging. Ze rijdt wel nog enkele kleine wedstrijden zoals de Rally van Chamonix die ze samen met de Duitser Huschka von Hanstein uitrijdt. Ze deed ook samen met vier vrouwen een endurance race op Monthlery, 10 dagen en nachten racen. De records die de dames toen neerzetten staan nu nog steeds overeind. De hoop dat Bugatti haar in een van zijn rally teams zou opnemen vervloog toen Jean Bugatti op 11 augustus 1939 tijdens een testrit om het leven kwam.

Enkele maanden later breekt de oorlog uit. Helle blijft samen met haar vriend Arnaldo Binelli in Frankrijk wonen, eerst in Parijs en later in Nice in een luxueuze villa. Ze kunnen leven van de schadevergoeding dat ze na haar ongeval van de Braziliaanse overheid had gekregen.

Chiron

Na de oorlog wil Helle het racen weer oppakken en schrijft ze zich samen met een goede vriendin in voor de Rally van Monte Carlo. De avond voor de start is er een gala waar alle rijders, sponsors en hotemetoten uit de autosport aanwezig zijn. Het is op die avond dat Louis Chiron naar voren treedt en op luide toon Helle ervan beschuldigt tijdens de oorlog met de Gestapo samengewerkt te hebben. Chiron zet haar neer als verrader eist dat ze zich terugtrekt. Helle is totaal overdonderd en weet niet hoe te reageren. De beschuldiging van Chiron komt uit het niets en is nergens op gebaseerd, het is een grove leugen. Wat hem bezield heeft om zo naar voren te treden kunnen we slechts naar gissen. Is het omdat Helle op de track alle aandacht trok, had hij een blauwtje bij haar gelopen? Feit is dat er geen enkele aanwijzing is dat Helle ooit met de Duitsers heeft samengewerkt, in Berlijn is een archief waar dit soort gegevens opgeslagen zijn en haar naam komt daarin niet voor.

Maar het effect van de beschuldiging van Chiron is vernietigend voor Helle. Ze wordt een paria in de racewereld en komt nergens meer aan de slag. Sponsoren trekken zich terug en haar vrienden ziet ze steeds minder. Ze trekt zich terug uit de autosport en gaat samen met Arnaldo in Nice wonen. 

Het einde

Maar zodra het geld op is gaat Arnaldo er met een jongere vrouw vandoor. Haar laatste jaren slijt Helene Delangle op een armoedige zolderkamer. Af en toe zien de buren haar de melk stelen die ze voor de katten in een kommetje bij de deur hadden geplaatst. Haar enige bezittingen zijn een jas met luipaardprint, een koffer met krantenknipsels en foto’s en een postzegelverzameling. Op 1 oktober 1984 overlijdt Helene Delangle op 83-jarige leeftijd eenzaam en alleen op een koude zolderkamer ergens in Nice.

De as van Helene wordt overgevlogen naar haar geboortedorp Auney-sous-Auneau, maar haar zus Solange weigert om haar bij te laten zetten in het familiegraf. Helene verdwijnt zo helemaal in de anonimiteit.

Het is de schrijfster Miranda Seymour die Helene uit de vergetelheid haalt, met het boek de Bugatti Queen vertelt ze het verhaal van Helle Nice en het is ook Seymour die de naam van Helle op het familiegraf laat graveren in het kleine dorpje dat Helene op 16-jarige leeftijd verliet om op zoek te gaan naar datgene waar ze het meest van hield, avontuur.